Αλληλέγγυα Ευθύνη Διοικητών Νομικών Προσώπων για την Καταβολή Ασφαλιστικών Εισφορών

Legal Insight

Ιούλιος 2023

Κωνσταντίνα Δασκαλοπούλου, ΜΔΕ

Περίληψη: Σε προηγούμενο σημείωμά μας (βλ. εδώ), αντιμετωπίσαμε το ζήτημα της ποινικής μεταχείρισης των διοικούντων νομικά πρόσωπα έναντι του Δημοσίου και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, για την μη καταβολή φορολογικών και ασφαλιστικών, αντίστοιχα, οφειλών, που βαρύνουν το νομικό πρόσωπο. Στο παρόν σημείωμα, εξετάζουμε τις παραμέτρους της αλληλέγγυας ευθύνης των ίδιων των διοικούντων για την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνουν, κατ’ αρχήν, το νομικό πρόσωπο, δηλαδή τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες τα εν λόγω πρόσωπα καλούνται να καλύψουν, με την ατομική τους περιουσία, οφειλές του νομικού προσώπου έναντι των ασφαλιστικών φορέων.

1. Εισαγωγικά:

Στο πεδίο καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, υπόχρεος προς καταβολή είναι ο εργοδότης, δηλαδή το φυσικό ή νομικό πρόσωπο για λογαριασμό του οποίου παρέχεται η εργασία εκ μέρους του ασφαλιζόμενου. Έτσι, όταν εργοδότης είναι μια ανώνυμη εταιρεία, η υποχρέωση καταβολής των σχετικών εισφορών βαρύνει την ίδια και όχι τους μετόχους της ή τα πρόσωπα που ασκούν τη διοίκησή της. 

Προϋπόθεση για να καταστεί το φυσικό πρόσωπο που διευθύνει μια κεφαλαιουχική εταιρεία υπόχρεο προς την καταβολή των εισφορών που την βαρύνουν, αποτελεί η θέσπιση ειδικής διάταξης, που να καθιερώνει την γνωστή ως «αλληλέγγυα ευθύνη» αυτού, δηλαδή την υποχρέωσή του να προβεί σε εξόφληση των οικείων εισφορών με την ατομική του περιουσία. Στο πλαίσιο αυτό ο νομοθέτης ρύθμισε ρητά, με τη διάταξη του άρθρ. 31 του ν. 4321/2015, την ευθύνη των διοικητών νομικών προσώπων για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, πρόσθετων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Η εν λόγω ρύθμιση αποσκοπούσε στην εναρμόνιση της αλληλέγγυας ευθύνης προς ασφαλιστικούς φορείς με την συνευθύνη των διοικούντων έναντι της φορολογικής διοίκησης, που είχε θεσπιστεί για πρώτη φορά με τον ν. 2238/1994, οι διατάξεις του οποίου εφαρμόζονταν αναλογικά για τις οφειλόμενες στο Ι.Κ.Α.-ΕΤΑΜ ασφαλιστικές εισφορές, αρχικά κατά το χρόνο διάλυσης ή συγχώνευσης, και, στη συνέχεια, και κατά τη λειτουργία των νομικών προσώπων.

Τόσο στην περίπτωση των φορολογικών, όσο και στην περίπτωση των ασφαλιστικών εισφορών, ο λόγος καθιέρωσης της παράλληλης ευθύνης των φυσικών προσώπων που διευθύνουν κεφαλαιουχικές εταιρείες έγκειται στο ότι, στα καθήκοντά τους, εντάσσεται και η μέριμνα για την συμμόρφωση της εταιρείας προς τις υποχρεώσεις της έναντι της φορολογικής αρχής και των ασφαλιστικών φορέων, αντίστοιχα. Έτσι, η ευθύνη τους στηρίζεται στην πλημμελή άσκηση των καθηκόντων τους, στο μέτρο που η εταιρεία καταλήγει να παραμελεί την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της. Στο πλαίσιο αυτό, η καθιέρωση της ευθύνης του διοικητή του νομικού προσώπου αποτελεί μηχανισμό εξαναγκασμού του τελευταίου να συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις του, ώστε αυτές να μην βαρύνουν τον διοικητή του, απειλώντας την ατομική του περιουσία. Η δε διασφάλιση της είσπραξης των οφειλόμενων προς τα Ταμεία εισφορών αποτελεί, κατά τη νομολογία, σκοπό δημοσίου συμφέροντος (ΣτΕ 1028/2013), ενώ συντείνει, κατά μια άποψη, και στην πραγμάτωση του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης. 

2. Προϋποθέσεις θεμελίωσης ευθύνης: 

Η διάταξη του άρθρ. 31 του ν. 4321/2015, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με το άρθρ. 64 του ν. 4646/2019, καθιερώνει την αλληλέγγυα, προσωπική και εις ολόκληρον ευθύνη των νομίμων εκπροσώπων, προέδρων, διαχειριστών, διευθυνόντων συμβούλων, εντεταλμένων στη διοίκηση και εκκαθαριστών των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, κατά τον χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσής τους, για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, πρόσθετων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους. Με την τροποποίηση του άρθρ. 64 του ν. 4646/2019, η ευθύνη των ανωτέρω αναφερόμενων προσώπων συσχετίστηκε, αφενός, με τη λήξη της προθεσμίας καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών και, αφετέρου, με την ύπαρξη ή μη υπαιτιότητας από την πλευρά τους. Ειδικότερα, τα ως άνω πρόσωπα ευθύνονται, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

Α) τα ανωτέρω, περιοριστικώς αναφερόμενα πρόσωπα, είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης του νομικού προσώπου: Οι ανωτέρω αναφερόμενες ιδιότητες, αφορούν σε πρόσωπα που έχουν από το καταστατικό και τις αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης και του Διοικητικού Συμβουλίου ατομική εξουσία διαχείρισης και εκπροσώπησης της εταιρείας είτε είναι μέλη του ΔΣ, είτε όχι. Στα ευθυνόμενα πρόσωπα δεν συμπεριλαμβάνονται οι αναπληρωτές, έστω και αν τα πρόσωπα αυτά ενδεχομένως άσκησαν διοίκηση ή αναμείχθηκαν στη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων, ούτε και οι αντιπρόεδροι της εταιρείας. Στο πλαίσιο αυτό, δεν εξετάζεται ποιοι ασκούν εν τοις πράγμασι τη διοίκηση και διαχείριση της εταιρείας, εν αντιθέσει με τα ισχύοντα στο πεδίο της ποινικής ευθύνης των διοικούντων, οπότε, αν ελλείπουν όλα τα οριζόμενα πρόσωπα, ως αυτουργοί θεωρούνται μέλη διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών αυτών, εφόσον ασκούν πράγματι προσωρινά ή διαρκώς ένα από τα καθήκοντα διοίκησης (άρθρ. 25 ν. 4075/2012). Κατ’ αποτέλεσμα, ενδέχεται ένα πρόσωπο να έχει καταδικαστεί ποινικά για μη καταβολή οφειλόμενων εισφορών από την εταιρεία, αλλά να μην υπέχει αλληλέγγυα ευθύνη με βάση το άρθρο 31 ν. 4321/2015.

Έχει, επίσης, κριθεί ότι οι διατάξεις περί αλληλέγγυας ευθύνης, είναι ως εκ της φύσεώς τους είναι στενά ερμηνευτέες και, κατά συνέπεια, δεν έχουν εφαρμογή προκειμένου περί προσωρινής διοικήσεως, που έχει ορισθεί με δικαστική απόφαση κατά το άρθρο 69 του Αστικού Κώδικα (ΣτΕ 1183-1187/2018• ΔΕφΑθ 1026/2021).

Β) οι οφειλές κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους υπό κάποια εκ των ανωτέρω ιδιοτήτων: Βάσει της εν λόγω προϋπόθεσης, η ευθύνη οριοθετείται εντός της διάρκειας της θητείας των κατά νόμο συνυπόχρεων προσώπων, εξαιρώντας οφειλές, οι προθεσμίες καταβολής των οποίων έληξαν πρωτύτερα της ανάληψης των καθηκόντων τους. Κατά συνέπεια, από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της νέας διάταξης, δηλαδή από τις 12.12.2019, τα συνυπόχρεα πρόσωπα ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα με το νομικό πρόσωπο που διοικούν, μόνο για τις ασφαλιστικές εισφορές των οποίων η εμπρόθεσμη καταβολή έληξε εντός της θητείας τους, υπό αυτήν την ιδιότητα. Πρακτικά, λοιπόν, ο Διευθύνων Σύμβουλος Α.Ε. με θητεία από 15.10.2020 μέχρι 16.9.2023 ευθύνεται μόνο για τις οφειλές με χρονική περίοδο ασφάλισης από τον 9ο.2020 μέχρι και τον 7ο.2023, διότι η προθεσμία καταβολής για τον 9ο.2020 έληξε στις 30.10.2020, δηλαδή εντός της θητείας του, όπως και η προθεσμία καταβολής για τον 7ο.2023, η οποία παρέρχεται στις 31.8.2023. Για τον 8ο.2023 δεν θα ευθύνεται, διότι n προθεσμία καταβολής παρέρχεται μετά την λήξη της θητείας του, στις 30.9.2023. Κατά συνέπεια, στην ευθύνη των διοικούντων περιλαμβάνονται πλέον πράξεις βεβαίωσης οφειλής που ανάγονται σε περιόδους ασφάλισης, οι οποίες αρχίζουν εντός του προηγούμενου μήνα από τον μήνα έναρξης της θητείας τους και λήγουν εντός του προπροηγούμενου μήνα από τον μήνα λήξης της θητείας τους (Εγκύκλιος ΕΦΚΑ 9/2020).

Για τις δε οφειλές που έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει τα συνυπόχρεα πρόσωπα, εφόσον συντρέχουν στο πρόσωπό τους οι σχετικές προϋποθέσεις κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθηκε. Περαιτέρω, αν οι οφειλές διαπιστώθηκαν  μετά από έλεγχο, αλληλέγγυα ευθύνεται τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι σχετικές προϋποθέσεις κατά το έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. 

Γ) οι εν λόγω οφειλές δεν καταβλήθηκαν ή δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων: Την έλλειψη υπαιτιότητας καλούνται να αποδείξουν τα φερόμενα ως συνυπόχρεα βάσει των ως άνω ιδιοτήτων τους πρόσωπα. Όπως ορίζεται στην υπ’ αριθμ.  9/2020 Εγκύκλιο του ΕΦΚΑ: «ο εν λόγω ισχυρισμός δεν εξετάζεται μέσα στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας, ούτε θα επιλύονται σχετικά ζητήματα εξωδικαστικά. Αντίθετα, ο ισχυρισμός της μη υπαιτιότητας θα πρέπει να αποδειχτεί από τα εν λόγω πρόσωπα μέσα στο πλαίσιο άσκησης του ένδικου βοηθήματος της ανακοπής κατά της ταμειακής βεβαίωσης των οφειλών ή τυχόν πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης». 

Συναφώς, με την υπ’ αριθμ. 65118/6.9.2021 απόφαση του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ρυθμίστηκαν ενδεικτικά ορισμένες περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας, που συνεπάγονται μη στοιχειοθέτηση της αλληλέγγυας ευθύνης, κατά τρόπο όμοιο με τη ρύθμιση της υπό στοιχεία Α.1082/7-4-2021 απόφασης του Υφυπουργού Οικονομικών, στην οποία απαριθμούνται περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας στο πλαίσιο της αλληλέγγυας ευθύνης για την καταβολή φορολογικών οφειλών. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγονται και οι ακόλουθες:
1) Παρατεταμένη αδυναμία ασκήσεως καθηκόντων διοίκησης λόγω βαριάς ασθένειας, καθώς και έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας κατά τον επίμαχο χρόνο.

2) Αποκλειστική ανάθεση συγκεκριμένων καθηκόντων διοίκησης και εκπροσώπησης, που δεν άπτονται των ασφαλιστικών υποχρεώσεων του νομικού προσώπου, εφόσον τα συγκεκριμένα πρόσωπα δεν έχουν αρμοδιότητα αποκλειστικής γενικής εκπροσώπησης και διαχείρισης του νομικού προσώπου, σύμφωνα με δημοσιευμένα έγγραφα.

3) Ύπαρξη αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης ποινικού δικαστηρίου ή αμετάκλητου απαλλακτικού βουλεύματος ή τελεσίδικη απόφαση δικαστηρίου βάσει των οποίων διαπιστώνεται ρητά η έλλειψη υπαιτιότητας.

4) Παραίτηση προγενέστερη της κρίσιμης περιόδου ή αποδεδειγμένη μη αποδοχή του διορισμού.

6) Έλλειψη πραγματικής ανάμειξης στη διοίκηση/διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου, μολονότι το πρόσωπο φέρει μια εκ των κρίσιμων ιδιοτήτων: για την περίπτωση αυτή εκτιμώνται συνολικά και λαμβάνονται υπόψη στοιχεία, όπως η έλλειψη αμοιβής προς το πρόσωπο αυτό, η έλλειψη μετοχικής ή εταιρικής σχέσης με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, η μη διενέργεια τραπεζικών συναλλαγών, η μη διαχείριση των εταιρικών τραπεζικών λογαριασμών, η μη υπογραφή πρακτικών Διοικητικού Συμβουλίου ή οικονομικών καταστάσεων, σε συνδυασμό με στοιχεία που αποδεικνύουν το πρόσωπο που πραγματικά διαχειρίζεται τις εταιρικές υποθέσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, έχει κριθεί ότι μόνη η ιδιότητα του προέδρου δεν είναι επαρκής αν δεν συνοδεύεται με εξουσία διαχείρισης και εκπροσώπησης της εταιρείας, αλλά οι εξουσίες αυτές είχαν ανατεθεί σε άλλο ή άλλα πρόσωπα (ΔΠρΘεσ 4150/18). Στο ίδιο πλαίσιο, με την υπ’ αριθμ. 2396/2023 απόφασή του, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης έκρινε ότι δεν συντρέχει η προϋπόθεση της υπαιτιότητας, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, την έλλειψη δείγματος υπογραφής στα αρχεία τραπεζικού ιδρύματος με το οποίο συνεργαζόταν το νομικό πρόσωπο του φερόμενου ως συνυπόχρεου διαχειριστή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας. Κατά τις κρίσιμες σκέψεις της απόφασης: «Επειδή, με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο λαμβάνει, καταρχάς, υπόψη ότι, […] ο διαχειριστής ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας απαλλάσσεται από την αλληλέγγυα ευθύνη του για τις ασφαλιστικές οφειλές της τελευταίας, εφόσον δεν είχε πραγματική ανάμειξη στη διαχείριση των υποθέσεών της, γεγονός που αποδεικνύεται με τη λήψη υπόψη πρόσφορων δεδομένων και παραμέτρων. Ενδεικτικώς, συνεκτιμώνται σχετικώς η μη συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο του εκάστοτε επίμαχου (φυσικού) προσώπου, η μη πρόβλεψη και μη καταβολή αμοιβής προς αυτό, ο περιορισμός των αρμοδιοτήτων του ή ο αποκλεισμός του από τις βασικότερες εταιρικές αρμοδιότητες (διοίκησης και διαχείρισης), η μη θέση της υπογραφής του υπό την εταιρική επωνυμία σε εταιρικά έγγραφα, η μη γνώση των στοιχείων της υπογραφής του από εξυπηρετούσες ή συναλλασσόμενες με την εταιρία τράπεζες ή έλλειψη εγγράφων αποφάσεων ή πράξεων για λογαριασμό της εταιρίας ληφθεισών από τον ίδιο και φερουσών, ως προεκτέθηκε, την υπογραφή του, τυχόν περί τούτου μαρτυρίες προσώπων σχετιζομένων με την εταιρική δραστηριότητα (υπαλλήλων, λογιστών, εξωτερικών συνεργατών κ.α.) […] Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από το καταστατικό της ανωτέρω Ι.Κ.Ε., […] ο προσφεύγων: α) δεν κατείχε εταιρικό μερίδιο στην εν λόγω εταιρεία, β) ορίσθηκε διαχειριστής της για το χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών (3) μηνών, γ) δεν προβλέφθηκε στο καταστατικό της εν λόγω εταιρείας αμοιβή για την ανατεθείσα σε αυτόν διαχείριση, σύμφωνα με τις εκτεθείσες στην μείζονα σκέψη διατάξεις και δ) δεν είχε εξουσία διαχείρισης και εκπροσώπησης της ως άνω εταιρείας για συναλλαγές που υπερέβαιναν το ποσό των 250 ευρώ, καθώς και για το σύνολο, τελικώς, σχεδόν των ουσιωδών εταιρικών ζητημάτων, για τις οποίες απαιτούνταν και η συνυπογραφή του εταίρου […] Δηλαδή, η όποια ανάθεση (μόνο) σε αυτόν εξουσίας διαχείρισης και εκπροσώπησης ήταν τυπική αλλά και ένα φραστικό τέχνασμα, αφού στη συνέχεια του κειμένου του καταστατικού αναιρέθηκε κατ’ ουσίαν η αρχικώς βάσει του ίδιου κειμένου ανάθεση σε αυτόν της εταιρικής διαχείρισης και εκπροσώπησης συμπεριληφθέντος ρητού όρου συνυπογραφής του ανωτέρω βασικού (σχεδόν αποκλειστικού, ως προεκτέθηκε) εταίρου […] κατ’ ουσίαν για κάθε θέμα που εξυπηρετεί τον εταιρικό σκοπό, δηλαδή όχι μόνο για τη διενέργεια συναλλαγών άνω των 250 ευρώ αλλά για το οτιδήποτε πρακτικώς. Από τα ως άνω στοιχεία, σε συνδυασμό και με τα προσκομιζόμενα από τον προσφεύγοντα έγγραφα (ιδιωτικά συμφωνητικά, ηλεκτρονική αλληλογραφία), στα οποία ο ως άνω εταίρος εμφανίζεται και φέρεται να λειτουργεί ως εκπρόσωπος της εν λόγω εταιρείας, συνάγεται ότι την διαχείριση της τελευταίας ασκούσε εν τοις πράγμασι ο προαναφερόμενος εταίρος και όχι ο τυπικά ορισθείς ως διαχειριστής της προσφεύγων». 

3. Παύση της αλληλέγγυας ευθύνης: 

Επί παύσης του προσώπου από την διαχείριση του νομικού προσώπου, παύει και η αλληλέγγυα ευθύνη του για χρέη από οφειλόμενες εισφορές, που γεννήθηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο της παύσης. Όπως κρίθηκε, δε, με την υπ’ αριθμ. 674/2021 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, επί παραίτησης του συνυπόχρεου προσώπου, η ανάληψη των καθηκόντων της νέας διοίκησης, δεν αποτελεί προαπαιτούμενο της παύσης της αλληλέγγυας ευθύνης του. Κατά τις κρίσιμες σκέψεις της απόφασης: «Τούτων έπεται ότι τα ως άνω πρόσωπα εξακολουθούν μεν να ευθύνονται για τα γεννηθέντα προ του χρόνου της παραιτήσεώς τους χρέη της εταιρείας, δεν ευθύνονται, όμως, για χρέη τα οποία γεννήθηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο της νομίμως αποδεικνυόμενης παραιτήσεώς τους (πρβλ. ΣτΕ 3936/1999 7μ.). Και τούτο ανεξαρτήτως, καταρχήν, του εάν έχει αναλάβει καθήκοντα νέα διοίκηση της εταιρείας, εφόσον τέτοια προϋπόθεση δεν προβλέπεται στις ως άνω εξαιρετικές διατάξεις του ν. 2238/1994, η αντίθετη δε εκδοχή θα συνεπαγόταν, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, την, κατά παράβαση των αρχών της ασφάλειας του δικαίου και της αναλογικότητας, επ’ αόριστον και για μη προβλέψιμο χρόνο παράταση της ευθύνης των εν λόγω προσώπων για χρέη της εταιρείας προερχόμενα από ενέργειες, επί των οποίων δεν μπορούσαν να ασκήσουν καμία επίδραση». Κατά τα λοιπά, το πρόσωπο εξακολουθεί να ευθύνεται για τις οφειλές που προέκυψαν πριν την κατά τα ανωτέρω παύση του.

4. Συμπέρασμα: 

Η καθιέρωση της ευθύνης των διοικητών για την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, παράλληλα με την ευθύνη του νομικού προσώπου, αποτελεί αναμφίβολα ένα «αγκάθι» στη δραστηριοποίηση των φυσικών προσώπων, που έχουν αναλάβει τη διαχείριση και εκπροσώπησή του. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι, η ρύθμιση της § 2 του άρθρ. 31 του ν. 4321/2015, που καθιέρωνε την ίδια ευθύνη για τους μετόχους ή εταίρους κεφαλαιουχικών εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10%, κατά το χρόνο διάλυσης νομικού προσώπου, καθώς και για την καταβολή των σχετικών οφειλών που δημιουργήθηκαν κατά τη χρονική περίοδο της ιδιότητας του μετόχου ή εταίρου, επικρίθηκε έντονα και καταργήθηκε από τότε που ίσχυσε. Ήδη σήμερα, η συσχέτιση της ευθύνης με την λήξη της προθεσμίας καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών και με την ύπαρξη ή μη υπαιτιότητας, που εισήχθη με τις τροποποιήσεις του ν. 4646/2019, έχει ως αποτέλεσμα την σαφέστερη οριοθέτηση των προϋποθέσεων της αλληλέγγυας ευθύνης, διαμορφώνοντας ένα ευνοϊκότερο καθεστώς για τα ενεχόμενα πρόσωπα.