Legal Insight
Ιανουάριος 2025
Γιώργος Κεφαλάς, L.LM. mult, M.Sc.
(αναδημοσίευση από taxheaven.gr)
Περίληψη: Ο εξωδικαστικός μηχανισμός αποτελεί ένα εργαλείο ρύθμισης οφειλών, το οποίο, από την εισαγωγή του το 2021 έως σήμερα, έχει υποστεί διαδοχικές τροποποιήσεις, ιδίως προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των ρυθμίσεων προς τους οφειλέτες τόσο με τους δημόσιους όσο και με τους χρηματοδοτικούς φορείς. Ωστόσο, προσφάτως, με την υπ’ αριθμ. 77522 ΕΞ 3.6.2024 απόφαση επήλθαν αλλαγές στο υπολογιστικό εργαλείο που μπορεί να διαφοροποιήσουν σε σημαντικό βαθμό τις εξαγόμενες ρυθμίσεις με τους δημόσιους φορείς.
1. Εισαγωγή
Όπως και σε άλλη θέση έχουμε σημειώσει (βλ. εδώ), οι λύσεις ρύθμισης στον εξωδικαστικό μηχανισμό προκύπτουν με τη χρήση ενός υπολογιστικού εργαλείου (αλγόριθμου). Το πρώτο υπολογιστικό εργαλείο συνεκτιμά για την εξαγωγή της λύσης ρύθμισης μόνον τα στοιχεία του εισοδήματος και της περιουσίας του οφειλέτη, ενώ το δεύτερο υπολογιστικό εργαλείο – το οποίο χρησιμοποιείται κατά κανόνα όταν συμμετέχουν και χρηματοδοτικοί φορείς – λαμβάνει υπόψη και το εισόδημα και τα περιουσιακά στοιχεία των συνοφειλετών (ιδίως εγγυητών).
Με βάση τα στοιχεία αυτά, το υπολογιστικό εργαλείο υπολογίζει καταρχάς τη Μέγιστη Δυνατότητα Αποπληρωμής Χρέους Οφειλέτη (ΜΔΑΧΟ), η οποία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι μικρότερη από την αξία ρευστοποίησης των περιουσιακών του στοιχείων. Ειδικότερα, το άρθρο 8Α της ΚΥΑ 67360/10.6.2021 ορίζει ότι: «Η ικανότητα αποπληρωμής ή Μέγιστη Δυνατότητα Αποπληρωμής Χρέους Οφειλέτη (ΜΔΑΧΟ) αποτελεί τη μέγιστη τιμή μεταξύ: α) της Καθαρής Παρούσας Αξίας (ΚΠΑ) της ΜΔΑΧΟ βάσει των φορολογικών στοιχείων του οφειλέτη, β) της ΚΠΑ της ΜΔΑΧΟ που προκύπτει από τις ροές της μηνιαίας ικανότητας αποπληρωμής που δηλώνει ο οφειλέτης στην αίτηση […] και γ) του ελάχιστου ποσού ανάκτησης των πιστωτών, δηλαδή το ποσό που θα έπαιρνε κάθε καταλαμβανόμενος πιστωτής από την άσκηση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη».
Η μεγάλη αλλαγή που επήλθε με την πρόσφατη ΚΥΑ υπ’ αριθμ. 77522 αφορά στον τρόπο υπολογισμού της ικανότητας αποπληρωμής μέσω των φορολογικών στοιχείων και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά αυξημένη ΜΔΑΧΟ, όπως εξηγείται αμέσως κατωτέρω.
2. Η αλλαγή που επέφερε η ΚΥΑ υπ’ αριθμ. 77522 στο πρώτο υπολογιστικό εργαλείο
Μέχρι την πρόσφατη τροποποίηση που επέφερε η ΚΥΑ 77522, βάση του υπολογισμού της ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη – νομικού προσώπου δυνάμει των φορολογικών του στοιχείων αποτελούσε το πεδίο «Σύνολο κερδών» ή «Υπόλοιπο Ζημιών» στο φορολογικό έντυπο Ν. Οριζόταν δε ρητά ότι: «Στις περιπτώσεις που το τελικό ποσό εισοδήματος που προκύπτει είναι αρνητικό λόγω ζημιών, το εισόδημα που θα λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της ΚΠΑ της ΜΔΑΧΟ Νομικού Προσώπου μέσω των φορολογικών στοιχείων θα είναι μηδενικό».
Συνεπώς, μέχρι τον Ιούνιο του 2024, βάση υπολογισμού της ικανότητας αποπληρωμής αποτελούσε το κέρδος της χρήσης, ενώ σε περίπτωση που το νομικό πρόσωπο εμφάνιζε κατά την τελευταία χρήση ζημίες, λαμβανόταν υπόψη μηδενικό ποσό. Στην τελευταία δε περίπτωση, εφόσον το νομικό πρόσωπο δεν είχε σημαντικού ύψους καταθέσεις ή άλλα χρηματοοικομικά περιουσιακά στοιχεία (μετοχές, ομόλογα κλπ), ο προσδιορισμός της ικανότητας αποπληρωμής θα γινόταν αναγκαστικά βάσει των περιουσιακών του στοιχείων ή της δηλούμενης μηνιαίας ικανότητας αποπληρωμής από τον ίδιο τον οφειλέτη.
Ωστόσο, με την πρόσφατη υπ’ αριθμ. 77522 ΚΥΑ εισήχθη ένα τεκμήριο ως προς το διαθέσιμο ετήσιο εισόδημα του νομικού προσώπου. Ειδικότερα, προβλέφθηκε ότι: «Σε περίπτωση που το ανωτέρω ποσό (ενν. το ποσό που προκύπτει από τα κέρδη/ζημίες του νομικού προσώπου με τις αντίστοιχες αναπροσαρμογές) είναι μικρότερο του ποσοστού 10% επί του κύκλου εργασιών, τότε το διαθέσιμο ετήσιο εισόδημα αναπροσαρμόζεται στο εν λόγω ποσοστό».
Τεκμαίρεται, δηλαδή, πλέον, ότι το εισόδημα του νομικού προσώπου, που μπορεί να αχθεί προς εξυπηρέτηση της ρύθμισης που θα προκύψει από το υπολογιστικό εργαλείο, ανέρχεται τουλάχιστον σε ποσοστό 10% του κύκλου εργασιών της οικείας χρήσης που πραγματοποίησε το νομικό πρόσωπο, ανεξαρτήτως των πραγματικών αποτελεσμάτων της χρήσης.
Ήδη, πάντως, στις πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργείου Οικονομικών, περιλαμβάνονται και αναφορές για εξορθολογισμό των κριτηρίων του «εύλογου ποσοστού κέρδους» 10%, οπότε βρισκόμαστε εν αναμονή των νέων ρυθμίσεων με την έκδοση σχετικής Κ.Υ.Α.
3. Η συντελεσθείσα αλλαγή μέσα από ένα πρακτικό παράδειγμα
Τι σημαίνει όμως η αλλαγή αυτή στην πράξη και πώς διαφοροποιεί τελικώς την πρόταση ρύθμισης που θα λάβει ο οφειλέτης – νομικό πρόσωπο. Ας λάβουμε το εξής παράδειγμα: Νομικό πρόσωπο με σύνολο περιουσίας αξίας 200.000,00 ευρώ, τραπεζικές καταθέσεις 10.000 ευρώ, εμφανίζει κατά την τελευταία τριετία ζημίες, ενώ ο τζίρος του κυμάνθηκε κατά τα τελευταία τρία έτη στις 300.000, 350.000 και 400.000 ευρώ, αντίστοιχα.
Μέχρι την πρόσφατη αλλαγή, το υπολογιστικό εργαλείο θα λάμβανε υπόψη ως βάση για τον υπολογισμό της ικανότητας αποπληρωμής του νομικού προσώπου δυνάμει των φορολογικών στοιχείων τις ζημίες του νομικού προσώπου και, ως εκ τούτου, θα θεωρούσε ότι το ως άνω νομικό πρόσωπο έχει μηδενικό εισόδημα. Συνεπώς, η ικανότητα αποπληρωμής του νομικού προσώπου θα προέκυπτε βάσει της αξίας ρευστοποίησης της περιουσίας του και θα θεωρούταν ότι ανέρχεται συνολικά στο ποσό των 210.000,00 ευρώ (αξία περιουσίας πλέον ποσό καταθέσεων), το οποίο θα κατανεμόταν στη συνέχεια χρονικά για τη διαμόρφωση της πρότασης ρύθμισης.
Μετά την πρόσφατη αλλαγή, το υπολογιστικό εργαλείο δεν θα λάβει υπόψη του ως βάση ότι το ως άνω νομικό πρόσωπο έχει μηδενικό εισόδημα. Αντίθετα, βάσει του ως άνω τεκμηρίου θα θεωρήσει ότι το εισόδημα του ανήλθε για κάθε χρήση στο ποσό των 30.000, 35.000 και 40.000 ευρώ, αντίστοιχα, και, συνεπώς, η ικανότητα αποπληρωμής θα υπολογιστεί βάσει των φορολογικών στοιχείων, με τις ανάλογες διακρίσεις της παρ. 5 του άρθρου 8Α της ΚΥΑ 67360 ΕΞ 2021 (δηλαδή, για τον υπολογισμό των δόσεων του πρώτου έτους θα ληφθούν υπόψη τα φορολογικά στοιχεία του τελευταίου χρόνου, για το 2ο έως 4ο έτος η μέση τιμή των δύο υψηλότερων τιμών των τριών τελευταίων ετών σε ποσοστό 65% και για το 5ο έτος και μετά η μέση τιμή των δύο υψηλότερων ετών των τριών τελευταίων ετών).
Στην πράξη, λοιπόν, η πρόσφατη τροποποίηση του νόμου οδηγεί σε σημαντική αύξηση στο ως άνω παράδειγμα της ετήσιας ικανότητας αποπληρωμής και, κατ’ επέκταση, σε σύντμηση της διάρκειας της ρύθμισης που θα επιτευχθεί μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού.
4. Αντί επιλόγου
Ενώ πολλές από τις προηγηθείσες αλλαγές στο εργαλείο του εξωδικαστικού μηχανισμού συνετέλεσαν στη διαμόρφωση προτάσεων περισσότερο βιώσιμων για τους οφειλέτες (λ.χ. μείωση επιτοκίου στις ρυθμίσεις τόσο με το Δημόσιο όσο και με τους χρηματοδοτικούς φορείς, μη υπολογισμός τόκων σε περίπτωση ολικής προεξόφλησης της ρύθμισης ως προς τους δημόσιους φορείς κλπ), η τελευταία αυτή ρύθμιση φαίνεται ότι οδηγεί, μέσω ενός τεκμηρίου που στην πράξη δεν επιδέχεται ανταπόδειξης από τον οφειλέτη, σε σημαντική, σε κάποιες περιπτώσεις, επιβάρυνση του οφειλέτη – νομικού προσώπου, το οποίο θεωρείται ότι μπορεί να αποδίδει προς εξυπηρέτηση της ρύθμισης ποσό που αντιστοιχεί στο 10% του κύκλου εργασιών του. Η τροποποίηση αυτή είναι δεδομένο ότι σε πολλές περιπτώσεις θα οδηγήσει σε ρυθμίσεις με μεγαλύτερες μηνιαίες δόσεις και μικρότερη διάρκεια.
Δείτε όλα τα άρθρα
του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών