Legal Insight
Μάρτιος 2024
Μαρία Τσουκαλά, Δικηγόρος
Περίληψη: Μία περίπτωση που συναντάται όλο και συχνότερα στο πεδίο της εκτελεστικής διαδικασίας και δη στην προδικασία του πλειστηριασμού, η οποία έχει αρχίζει να αντιμετωπίζεται και νομολογιακά, είναι η έλλειψη επίδοσης του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης στον ενυπόθηκο δανειστή όταν, μάλιστα, έχει εμφιλοχωρήσει μεταβίβαση της επιχειρηματικής απαίτησης από τον αρχικό δικαιούχο σε αλλοδαπή εταιρεία ειδικού σκοπού. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε το ζήτημα ακύρωσης του πλειστηριασμού που επήλθε με δικαστική απόφαση συνεπεία της μη τήρησης των διατυπώσεων του νόμου για την επίδοση του αποσπάσματος στην εταιρία ειδικού σκοπού ως ενυπόθηκη δανείστρια.
1. Υποχρέωση επίδοσης αποσπάσματος κατασχετήριας έκθεσης σε ενυπόθηκο δανειστή και συνέπειες μη επίδοσης.
Η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 995 ΚΠολΔ προβλέπει ότι: «[…] Απόσπασμα της κατασχετήρια έκθεσης, που περιλαμβάνει τα ονοματεπώνυμα του υπέρ ου και του καθ’ ου η εκτέλεση, καθώς και τον αριθμό φορολογικού μητρώου αυτών και, αν πρόκειται για νομικά πρόσωπα, την επωνυμία και τον αριθμό φορολογικού τους μητρώου, συνοπτική περιγραφή του ακινήτου που κατασχέθηκε κατά το είδος, τη θέση, τα όρια και την έκτασή του, με τα συστατικά και όσα παραρτήματα συγκατάσχονται, καθώς και μνεία των υποθηκών ή προσημειώσεων που υπάρχουν επάνω στο ακίνητο, την τιμή της πρώτης προσφοράς του ποσού για το οποίο γίνεται η κατάσχεση, τους όρους του πλειστηριασμού που θέτει ο υπέρ ου η εκτέλεση και που γνωστοποιήθηκαν στον δικαστικό επιμελητή με την εντολή για εκτέλεση του άρθρου 927 και το όνομα και τη διεύθυνση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού, καθώς και τον τόπο, την ημέρα και την ώρα του πλειστηριασμού, εκδίδεται από τον δικαστικό επιμελητή και δημοσιεύεται με επιμέλεια αυτού μέχρι την δέκατη πέμπτη ημέρα από την κατάσχεση στην ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). Στο απόσπασμα περιλαμβάνεται και η βεβαίωση του δικαστικού επιμελητή, σχετικά με την αδυναμία ορισμού συμβολαιογράφου του τόπου εκτέλεσης ή της Περιφέρειας του συμβολαιογραφικού συλλόγου του τόπου εκτέλεσης. Το απόσπασμα επιδίδεται μέσα στην ίδια προθεσμία στον τρίτο κύριο ή νομέα και στους ενυπόθηκους δανειστές. Ο πλειστηριασμός δεν μπορεί να γίνει χωρίς να τηρηθούν οι διατυπώσεις των προηγούμενων εδαφίων, διαφορετικά είναι άκυρος».
Συνεπώς, η μη τήρηση των διατυπώσεων της προδικασίας του πλειστηριασμού, μεταξύ των οποίων και η κατά τα άνω περιγραφόμενη επίδοση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης στους ενυπόθηκους (ή προσημειούχους) δανειστές, έχει ως συνέπεια την ακυρότητα του πλειστηριασμού, χωρίς να απαιτείται, μάλιστα, η συνδρομή του στοιχείου της βλάβης, καθώς η συνέπεια αυτή ορίζεται ρητώς στην ίδια την ως άνω διάταξη του άρθρου 995 παρ. 4 ΚΠολΔ.
Είναι σημαντικό, επιπλέον, να επισημανθεί ότι η εν λόγω πλημμέλεια συνέχεται άμεσα με την πράξη του πλειστηριασμού, ώστε εμπίπτει στην προθεσμία προσβολής του τελευταίου (και της περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης αυτού). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προβληθεί και σε μεταγενέστερο στάδιο της κατάσχεσης και δη μετά τον πλειστηριασμό και συγκεκριμένα εντός 60 ημερών από τη μεταγραφή της περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης στα κτηματολογικά βιβλία.
2. Η περίπτωση μεταβίβασης της επίδικης απαίτησης (στο πλαίσιο τιτλοποίησης των απαιτήσεων βάσει ν. 3156/2003) σε νέο δικαιούχο – εταιρία ειδικού σκοπού -και η υποχρέωση επίδοσης του αποσπάσματος σε αυτήν.
Πολλές είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες, ήδη κατά τον χρόνο της κατάσχεσης, έχει προηγηθεί η κατάρτιση της σύμβασης πώλησης και μεταβίβασης επιχειρηματικών απαιτήσεων από την αρχική δικαιούχο δανείστρια - Τράπεζα στη νέα δικαιούχο εταιρία ειδικού σκοπού. Με τη μεταβίβαση αυτή της απαίτησης επέρχεται και η συμμεταβίβαση τυχόν υποθηκών ή προσημειώσεων που ασφάλιζαν τις μεταβιβαζόμενες απαιτήσεις ως παρεπόμενα δικαιώματα αυτών.
Ως εκ τούτου, εφόσον δικαιούχος της απαίτησης και κατ’ επέκταση της ασφαλίζουσας αυτήν προσημείωσης, καθίσταται σε χρόνο προγενέστερο της έναρξης της εκτελεστικής διαδικασίας, η εκάστοτε εταιρεία ειδικού σκοπού, η επίδοση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης πρέπει (επί ποινή ακυρότητας) να λάβει χώρα σε αυτήν και μόνο και όχι στην αρχική δικαιούχο.
Εντούτοις, στην πράξη συναντάται όλο και πιο συχνά το φαινόμενο να μην λαμβάνει χώρα η επίδοση του αποσπάσματος στην εταιρεία ειδικού σκοπού από τον δικαστικό επιμελητή της κατάσχεσης, παράλειψη την οποία εντοπίζουμε κατά τον έλεγχο του φακέλου του πλειστηριασμού, όπως αυτός έχει κατατεθεί στον αρμόδιο Συμβολαιογράφο, καθώς και κατόπιν ελέγχου της συνταχθείσας από τον Συμβολαιογράφο έκθεσης αναγκαστικού πλειστηριασμού, στην οποία παρατίθενται όλες οι νόμιμες επιδόσεις που έχουν πραγματοποιηθεί.
Θα πρέπει, μάλιστα, να επισημανθεί ότι τυχόν μη εγγραφή της μεταβολής του δικαιούχου στα βιβλία του Υποθηκοφυλακείου και πλέον τυχόν μη σημείωση της μεταβολής αυτής με την καταχώρισή της στο κτηματολογικό φύλλο του Κτηματολογικού Γραφείου, δεν επηρεάζει το κύρος της παρακολουθηματικής μεταβίβασης της υποθήκης/προσημείωσης που ασφαλίζει την απαίτηση και ως εκ τούτου δεν αναιρεί επουδενί την πλημμέλεια που έχει εμφιλοχωρήσει ως προς τη μη επίδοση του αποσπάσματος στον νέο δικαιούχο. Τούτο, διότι αρκεί η καταχώριση της περίληψης μεταβίβασης της απαίτησης στα βιβλία του αρμόδιου Ενεχυροφυλακείου, στα οποία σε κάθε περίπτωση πρόσβαση η επισπεύδουσα τον πλειστηριασμό, η οποία δεν μπορεί να επικαλεστεί κατ’ αυτόν τον τρόπο τυχόν άγνοιά της ως προς τον νέο δικαιούχο.
Τούτο είχαμε δε επισημάνει και παλαιότερα με την εξής αναφορά: "4. Ελλείψεις στην προδικασία του πλειστηριασμού. Λόγους ακύρωσης μπορούν να αποτελέσουν και πλημμέλειες που σχετίζονται με την προδικασία του πλειστηριασμού. Συγκεκριμένα, άκυρος θα είναι ο πλειστηριασμός αν δεν τηρήθηκαν οι κάτωθι κοινοποιήσεις/επιδόσεις: [...] ε) Δεν κοινοποιήθηκε εμπρόθεσμα το απόσπασμα της κατασχετήριας εκθέσεως στους ενυπόθηκους (ή προσημειούχους) δανειστές. Απόσπασμα της κατασχετήριας έκθεσης πρέπει μέσα σε 20 ημέρες από την κατάσχεση να επιδίδεται στους τυχόν ενυπόθηκους ή προσημειούχους δανειστές (αν φυσικά η τράπεζα που έχει εγγράψει προσημείωση είναι αυτή που επισπεύδει τον πλειστηριασμό θα πρέπει να επιδώσει σε τυχόν λοιπούς προσημειούχους). Ο λόγος για αυτή την επίδοση είναι, μεταξύ άλλων, να αυξηθεί και το πλειοδοτικό ενδιαφέρον και άρα να ανέβει η τιμή της κατακύρωσης. Εξ ου και δικαιολογείται και έννομο συμφέρον στον οφειλέτη να ασκήσει την ανακοπή του σε περίπτωση παράλειψης ή εκπρόθεσμης επίδοσης (βλ. ΑΠ 1655/2001: «Εξάλλου, έννομο συμφέρον για την προβολή της ακυρότητας του πλειστηριασμού, λόγω της μη επιδόσεως της περιλήψεως της κατασχετήριας έκθεσης σε ενυπόθηκο δανειστή, έχει και ο καθού η εκτέλεση οφειλέτης, για την επίτευξη μεγαλύτερου πλειστηριάσματος με τη συμμετοχή όλων των δανειστών»)" (βλ. εδώ).
3. Πρώτη νομολογιακή αντιμετώπιση ζητήματος.
Σε υπόθεση που χειριστήκαμε όλως προσφάτως με εντολέα μας οφειλέτη ο οποίος δεν είχε προσβάλει κανένα από τα προηγούμενα στάδια της εκτέλεσης, με αποτέλεσμα να φτάσει στο σημείο να εκπλειστηριασθεί η κύρια κατοικία του και να κινδυνεύει με έξωση από αυτήν (κατόπιν επίδοσης επιταγής απόδοσης ακινήτου από την υπερθεματίστρια), ήρθαμε αντιμέτωποι με την πλημμέλεια που αναλυτικά εκθέσαμε κατά τα ως άνω.
Ένας, λοιπών, εκ των προβαλλόμενων λόγων ανακοπής μας, ο οποίος ευδοκίμησε για πρώτη φορά από το Πρωτοδικείο Αθηνών, τόσο στο επίπεδο των ασφαλιστικών μέτρων που καταθέσαμε (αίτηση αναστολής εκτέλεσης), όσο και στο επίπεδο της ανακοπής που ασκήσαμε κατά του πλειστηριασμού, της περίληψης αυτού και της επιταγής απόδοσης του ακινήτου, ήταν η παντελής έλλειψη επίδοσης του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης στην εταιρία ειδικού σκοπού, η οποία και σύμφωνα με την κρίση του Δικαστηρίου είχε καταστεί κατά τον χρόνο της κατάσχεσης προσημειούχος δανείστρια της επίδικης απαίτησης.
Η παράλειψη, λοιπόν, που εντοπίστηκε στη συγκεκριμένη υπόθεση ως προς τη μη επίδοση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης στη νέα δικαιούχο εταιρία ειδικού σκοπού οδήγησε το δικαστήριο στην κρίση περί κατάφασης του ανυπόστατου της επίδοσης αυτής και κατ’ επέκταση περί μη τήρησης των διατυπώσεων του επίδικου πλειστηριασμού και τελικώς κήρυξης ακυρότητας αυτού.
Δείτε όλα τα άρθρα
των Πλειστηριασμών