Legal Insight
Οκτώβριος 2022
Γιώργος Κεφαλάς, LL.M. (mult)
(αναδημοσίευση από capital.gr)
Η πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020 έχει αναμφισβήτητα διανύσει μεγάλη απόσταση από την έναρξη της λειτουργίας της την 1η.6.2021, με σημαντικές βελτιώσεις να έχουν λάβει χώρα. Η διαδικασία, παρά το γεγονός ότι έχει απλοποιηθεί σε σημαντικό βαθμό, δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητή από τους οφειλέτες που επιθυμούν να κάνουν χρήση της πλατφόρμας, ενώ στην πράξη εξακολουθούν να αναφύονται προβλήματα, τα οποία ο οφειλέτης δεν μπορεί εκ των προτέρων να διαγνώσει. Στο παρόν άρθρο προσπαθούμε να απαντήσουμε απλά σε ορισμένα ερωτήματα οφειλετών σχετικά με τη διαδικασία και τον τρόπο ρύθμισης των οφειλών, καθώς και σε προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στην πράξη κατά την υποβολή της αίτησης.
Εισαγωγή
Πριν από ένα και πλέον έτος, την 1η.6.2021, τέθηκε σε λειτουργία η ηλεκτρονική πλατφόρμα του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020. Η νέα πλατφόρμα, ήδη πριν την έναρξη της λειτουργίας της, είχε δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες στους οφειλέτες, καθώς υποσχόταν ρυθμίσεις σε έως 240 δόσεις για οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) και σε έως 420 δόσεις για οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς (τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης – servicers), αλλά και ένα εύχρηστο λειτουργικό περιβάλλον για την υποβολή της αίτησης.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, τουλάχιστον κατά τους πρώτες μήνες λειτουργίας της πλατφόρμας, μάλλον απογοήτευσε τους χρήστες της, λόγω των σημαντικών λειτουργικών προβλημάτων της ίδιας της πλατφόρμας, αλλά και λόγω των λύσεων που συχνά έδινε το υπολογιστικό εργαλείο, οι οποίες δεν ικανοποιούσαν πάντοτε τους οφειλέτες. Έτσι, ολόκληρα εικονίδια εξαφανίζονταν, ορθές καταχωρήσεις η πλατφόρμα τις απέρριπτε ως εσφαλμένες και ζητούσε σχετικές διορθώσεις, ενώ επί μήνες οι οφειλέτες δεν μπορούσαν να πατήσουν την επιλογή της οριστικοποίησης της αίτησης. Σήμερα, πάντως, πολλά λειτουργικά προβλήματα της πλατφόρμας έχουν οριστικά επιλυθεί, με αποτέλεσμα η διαδικασία υποβολής της αίτησης να είναι πολύ πιο εύχρηστη. Σύμφωνα δε με σχετική ενημέρωση του Υπουργού Οικονομικών στις 20.10.2022 ενώπιον της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων, με τη συμμετοχή στελεχών των τραπεζών και της εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων, ο θεσμός του εξωδικαστικού υφίσταται διαρκή επεξεργασία, ώστε να βρεθούν τρόποι να αυξηθεί η συμμετοχή των οφειλετών και η εγκρισιμότητα των προτάσεων ρύθμισης.
Βάσει των στατιστικών στοιχείων που έχει δημοσιεύσει η ίδια η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) προκύπτουν τα εξής: Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022, από το σύνολο των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί οριστικά έχουν αξιολογηθεί αιτήσεις που αντιπροσωπεύουν το 42% και έχει γίνει πρόταση ρύθμισης στο 51% αυτών. Πολύ μεγαλύτερο είναι το ποσοστό προτάσεων ρύθμισης στη διμερή διαδικασία (μόνο με το Δημόσιο ή/και με ΦΚΑ) σε σχέση με την πολυμερή διαδικασία. Αλλά και η αποδοχή των προτάσεων από τους οφειλέτες στην περίπτωση διμερών ρυθμίσεων είναι σημαντικά υψηλότερη από την αντίστοιχη στην περίπτωση πολυμερών ρυθμίσεων.
Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού μέσα από τις απαντήσεις σε ορισμένα βασικά ερωτήματα και βάσει της εμπειρίας που έχει προκύψει από το ένα και πλέον έτος λειτουργίας και χρήσης της πλατφόρμας.
1. Σε πόσεις δόσεις μπορώ να ρυθμίσω τις οφειλές μου στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Από την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας, διαδόθηκε η πληροφορία ότι η ρύθμιση μπορεί να φτάσει τις 240 δόσεις, αναφορικά με οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), και τις 420 δόσεις, αναφορικά με οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς (τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης κλπ). Ενώ, όμως, πράγματι η ρύθμιση των οφειλών προς τους δημόσιους φορείς μπορεί να φτάσει έως 240 δόσεις, όσον αφορά στους χρηματοδοτικούς φορείς, υπάρχουν ειδικότεροι παράγοντες που κρίνουν τη μέγιστη δυνατή διάρκεια της ρύθμισης. Έτσι:
- Σε έως 420 δόσεις ρυθμίζονται οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς, εφόσον εξασφαλίζονται με ειδικό προνόμιο (υποθήκη, προσημείωση υποθήκης ή ενέχυρο).
- Σε έως 240 δόσεις ρυθμίζονται οι οφειλές των νομικών προσώπων, εφόσον εξασφαλίζονται με ειδικό προνόμιο, καθώς και οι οφειλές των φυσικών προσώπων, στην περίπτωση που η τράπεζα δεν έχει κάποια εξασφάλιση.
- Τέλος, σε έως 180 δόσεις ρυθμίζονται οι οφειλές νομικών προσώπων, όταν δεν υπάρχει εξασφάλιση.
Κρίσιμο, λοιπόν, για τη μέγιστη διάρκεια της ρύθμισης είναι α) αν ο οφειλέτης είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο και β) αν η εκάστοτε οφειλή εξασφαλίζεται ή όχι με ειδικό προνόμιο.
2. Από τι θα κριθεί τελικά ο αριθμός των δόσεων της ρύθμισης που θα προκύψει από την πλατφόρμα;
Δεν είναι αναγκαίο ότι κάθε οφειλέτης που θα υποβάλει αίτηση στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό θα λάβει πρόταση ρύθμισης με τη μέγιστη δυνατή χρονική διάρκεια, όπως αναλύθηκε στο ανωτέρω ερώτημα. Αντίθετα, ο αριθμός των δόσεων της πρότασης είναι συνάρτηση της ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, όπως αυτή υπολογίζεται κατά τα αναφερόμενα στις υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατ’ εξουσιοδότηση του ν. 4738/2020. Η ικανότητα αποπληρωμής μπορεί να προκύπτει, είτε από τα φορολογικά στοιχεία του οφειλέτη, είτε από το ποσό που θα ανακτούσε ο πιστωτής σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης (κατ’ ουσίαν δηλαδή από την αξία της περιουσίας του οφειλέτη), είτε, τέλος, από το ποσό που δηλώνει ο ίδιος ο οφειλέτης στην πλατφόρμα ότι μπορεί να καταβάλλει. Από τους τρεις αυτούς τρόπους υπολογισμού της ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, η πλατφόρμα θα λάβει υπόψη της εκείνον που οδηγεί στην μεγαλύτερη ικανότητα αποπληρωμής. Όσο μεγαλώνει η ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη, τόσο αυξάνεται το ποσό της μηνιαίας δόσης και τόσο μειώνεται η διάρκεια της ρύθμισης.
3. Η ρύθμιση που θα προκύψει από τον εξωδικαστικό μηχανισμό είναι άτοκη ή έντοκη;
Η ρύθμιση που επιτυγχάνεται μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι έντοκη, τόσο αναφορικά με τις οφειλές προς το Δημόσιο και τους ΦΚΑ, όσο και αναφορικά με τις οφειλές προς τους χρηματοδοτικούς φορείς. Ειδικότερα:
- Αναφορικά με τις οφειλές προς Δημόσιο και ΦΚΑ, η ρύθμιση επιβαρύνεται με επιτόκιο που ισούται με το Euribor τριμήνου προσαυξημένο κατά πέντε (5) εκατοστιαίες μονάδες.
- Αναφορικά δε με τις οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς, η ρύθμιση επιβαρύνεται με επιτόκιο που ισούται με το Euribor τριμήνου προσαυξημένο κατά 3,25 εκατοστιαίες μονάδες για οφειλές που καλύπτονται ολικά ή μερικά από ειδικό προνόμιο ή κατά 4,5 εκατοστιαίες μονάδες για οφειλές που δεν καλύπτονται από ειδικό προνόμιο.
Ήδη πάντως το Υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε τη μείωση των ως άνω επιτοκίων για οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς και, συγκεκριμένα, για εξασφαλισμένες οφειλές το επιτόκιο θα ανέρχεται σε Euribor τριμήνου + 2,5%, ενώ για ανεξασφάλιστες σε Euribor τριμήνου + 3%.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στις 21.10.2022 το Euribor τριμήνου ανήλθε σε 1,543%. Πάντως, οι συμμετέχοντες πιστωτές μπορούν να μειώσουν το επιτόκιο της ρύθμισης στις εντός ρύθμισης οφειλές.
4. Η πλατφόρμα μου έβγαλε μία ρύθμιση την οποία δεν μπορώ να εξυπηρετήσω βάσει των οικονομικών μου στοιχείων. Είναι αυτό δυνατό;
Πολλοί οφειλέτες διαμαρτύρονται συχνά, όταν αναρτάται η πρόταση της πλατφόρμας, ότι με βάση τα οικονομικά τους στοιχεία δεν μπορούν να την εξυπηρετήσουν. Αυτό πράγματι μπορεί να συμβεί, διότι:
Α) Για την εκτίμηση της ικανότητας αποπληρωμής βάσει φορολογικών στοιχείων λαμβάνονται υπόψη τα εισοδήματα των τριών τελευταίων ετών και όχι μόνον του τελευταίου έτους.
Β) Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και εάν δεν προκύπτει σημαντική ικανότητα αποπληρωμής βάσει φορολογικών στοιχείων, το υπολογιστικό εργαλείο θα λάβει υπόψη του την ικανότητα αποπληρωμής βάσει της αξίας των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη.
Έτσι, εμφανίζεται συχνά το φαινόμενο, οφειλέτες που δηλώνουν χαμηλό εισόδημα, αλλά έχουν αξιόλογη περιουσία, να καλούνται να καταβάλλουν δόσεις, βάσει της πρότασης ρύθμισης της πλατφόρμας, που δεν καλύπτονται από τα εισοδήματά τους.
5. Τι είναι η "μοναδικοποίηση" που πρέπει να κάνω στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού;
Στον νέο εξωδικαστικό, η πρόταση ρύθμισης προκύπτει καταρχήν βάσει του καλούμενου "υπολογιστικού εργαλείου", ήτοι ενός αλγόριθμου που συνεκτιμά το σύνολο των στοιχείων της πλατφόρμας. Επειδή, όμως, ο αλγόριθμος δεν διαβάζει στοιχεία, αλλά αριθμούς, ένα σημαντικό στάδιο για την υποβολή της αίτησης είναι η διαδικασία της μοναδικοποίησης. Μοναδικοποιείται το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων του αιτούντος οφειλέτη και των συνοφειλετών, δηλαδή ακίνητα (τόσο στη στήλη "Ακίνητη περιουσία", όπου αναγράφονται οι αξίες ΕΝΦΙΑ, όσο και στη στήλη Περιουσιακά Στοιχεία – Πιστωτές, όπου αναγράφονται οι αξίες βάσει εκτίμησης χρηματοδοτικού φορέα), τα αυτοκίνητα/σκάφη αναψυχής/αεροσκάφη, λοιπά κινητά περιουσιακά στοιχεία (λ.χ. εξοπλισμός, αποθέματα κλπ), καταθέσεις και άμεσα ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία (μετοχές, ομόλογα κλπ). Σημειώνεται ότι δεν μοναδικοποιούνται τα στοιχεία του συζύγου και των εξαρτώμενων μελών (οι οποίοι απλώς συναινούν στην άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου, εκτός αν πρόκειται για ανήλικα τέκνα που δεν διαθέτουν Α.Φ.Μ.), αλλά μοναδικοποιούνται τα στοιχεία των συνοφειλέτων.
Σημειώνεται ότι η διαδικασία της μοναδικοποίησης είναι πολύ σημαντική και λάθη σε αυτή μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την τελικώς εξαγόμενη πρόταση.
6. Πώς γίνεται η μοναδικοποίηση όταν στην αίτηση του συνοφειλέτη εμφανίζονται τα περιουσιακά στοιχεία του πρωτοφειλέτη;
Όταν η οφειλή εξασφαλίζεται με εμπράγματο βάρος επί ακινήτου συνοφειλέτη, εφόσον ως προς το ακίνητο αυτό έχει υπάρξει εκτίμηση χρηματοδοτικού φορέα, το ακίνητο αυτό θα εμφανίζεται τόσο στην αίτηση του πρωτοφειλέτη (στη στήλη Περιουσιακά στοιχεία – Πιστωτές) όσο και στην αίτηση του συνοφειλέτη (τόσο στη στήλη "Ακίνητη Περιουσία" όσο και στη στήλη "Περιουσιακά στοιχεία – Πιστωτές"). Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει κατά τη μοναδικοποίηση, τόσο στην αίτηση του πρωτοφειλέτη όσο και στην αίτηση του συνοφειλέτη να δοθεί στο περιουσιακό στοιχείο ο ίδιος μοναδικός αριθμός. Λ.χ. αν το ακίνητο στην αίτηση του πρωτοφειλέτη λάβει τον αριθμό 20, θα πρέπει και στην αίτηση του συνοφειλέτη και στις δύο στήλες (Ακίνητη περιουσία και Περιουσιακά στοιχεία – Πιστωτές) να μπει ο αριθμός 20.
Το σημείο αυτό θέλει μεγάλη προσοχή. Πράγματι, αν δοθεί διαφορετικός αριθμός στις αιτήσεις πρωτοφειλέτη και συνοφειλέτη, τότε το υπολογιστικό εργαλείο θα θεωρήσει ότι πρόκειται για δύο ακίνητα, με συνέπεια την αύξηση του ποσοστού ανάκτησης, το οποίο επηρεάζει άμεσα τόσο την ενδεχόμενη διαγραφή της οφειλής όσο και την ικανότητα αποπληρωμής, άρα και τη διάρκεια της ρύθμισης και το ύψος των δόσεων.
7. Τι προβλήματα μπορεί να προκύψουν κατά τη διαδικασία της μοναδικοποίησης;
Κατά τη διαδικασία της μοναδικοποίησης ανακύπτουν συχνά προβλήματα. Έτσι, μπορεί λ.χ. ακίνητο του οφειλέτη να αποτελείται από περισσότερες οριζόντιες ιδιοκτησίες, αλλά να έχει εκτιμηθεί από ένα πιστωτικό ίδρυμα ως ένα ενιαίο ακίνητο. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, στη στήλη "Ακίνητη περιουσία" να υπάρχουν λ.χ. τρεις εγγραφές (3 οριζόντιες ιδιοκτησίες) με την αντίστοιχη αξία ΕΝΦΙΑ και στη στήλη "Περιουσιακά στοιχεία – Πιστωτές" μία εγγραφή με την αξία όπως εκτιμήθηκε από τον χρηματοδοτικό φορέα. Στην περίπτωση αυτή, η μοναδικοποίηση είναι ανέφικτο να πραγματοποιηθεί σωστά, καθώς δεν μπορούν να αντιστοιχισθούν τρεις εγγραφές με μία. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με τον αντίστοιχο χρηματοδοτικό φορέα, ώστε να εισάγει ομοίως τρεις εγγραφές στην πλατφόρμα (στην ουσία δηλαδή να κατανείμει την αξία του στοιχείου σε τρεις εγγραφές).
Ομοίως προβλήματα μπορεί να προκύψουν στην περίπτωση που ένα ακίνητο δεν έχει ορθά δηλωθεί στον ΕΝΦΙΑ, με αποτέλεσμα ενώ έχει αποτυπωθεί σωστά η κατάσταση του ακινήτου από τον χρηματοδοτικό φορέα (λ.χ. έχουν γίνει περισσότερες εγγραφές), δεν μπορεί και πάλι να γίνει η μοναδικοποίηση, επειδή είναι εσφαλμένη η αποτύπωση στη στήλη "Ακίνητη περιουσία". Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει, σύμφωνα με τις εκδοθείσες υπουργικές αποφάσεις, να γίνει πρώτα η σχετική τροποποίηση στα έντυπα Ε9 και ΕΝΦΙΑ, μέσω του taxis, και κατόπιν να γίνει επανάντληση των στοιχείων, ώστε να ανακτηθούν ορθά αυτή τη φορά.
8. Με την υποβολή της αίτησης του εξωδικαστικού μηχανισμού προστατεύομαι από επιθετικές ενέργειες τραπεζών και δημοσίων φορέων;
Στο εν λόγω ερώτημα πρέπει να γίνει η διευκρίνιση ότι με την οριστική υποβολή της αίτησης, όχι με την απλή δημιουργία της, χορηγείται η αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης του άρθρου 18 του ν. 4738/2020. Συνεπώς, η απλή δημιουργία της αίτησης δεν συνεπάγεται κάποιας μορφής αναστολή καταδιωκτικών μέτρων από την πλευρά των πιστωτών. Πρέπει, δηλαδή, ο οφειλέτης να έχει πατήσει την επιλογή "Οριστικοποίηση αίτησης" στην πλατφόρμα, ώστε να λάβει την αναστολή.
9. Τι καταλαμβάνει η αυτοδίκαιη αναστολή του άρθρου 18 του ν. 4738/2020;
Η αυτοδίκαιη αναστολή, κατόπιν οριστικοποίησης της αίτησης, είναι περιορισμένη. Τα πλέον σημαντικά σημεία που πρέπει να αναφερθούν είναι τα εξής:
- Η αναστολή δεν καταλαμβάνει πλειστηριασμό που έχει προγραμματισθεί εντός τριών μηνών από την οριστικοποίηση της αίτησης. Έτσι, αν λ.χ. ο πλειστηριασμός έχει ορισθεί για τις 15.12 και η αίτηση οριστικοποιηθεί στις 10.10, τότε ο εν λόγω πλειστηριασμός θα διενεργηθεί κανονικά.
- Η αναστολή δεν καταλαμβάνει προπαρασκευαστικές διαδικαστικές ενέργειες της διενέργειας του πλειστηριασμού από ενέγγυους πιστωτές, δηλαδή πιστωτές που έχουν ειδικό προνόμιο. Έτσι, η τράπεζα που έχει προσημείωση υποθήκης επί ακινήτου του αιτούντος οφειλέτη, μπορεί να προχωρήσει στην επιβολή κατάσχεσης διαρκούσης της αναστολής του άρθρου 18. Το κύρος της εν λόγω κατάσχεσης μόνον δικαστικά πλέον θα μπορούσε να αμφισβητηθεί, πέραν άλλων λόγων, και λόγω καταχρηστικής συμπεριφοράς της τράπεζας, η οποία εν αναμονή πρότασης ρύθμισης προχώρησε στην εν λόγω επιθετική ενέργεια.
10. Μετά από πόσο χρονικό διάστημα από την οριστική υποβολή θα λάβω πρόταση ρύθμισης των οφειλών;
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 16 του ν. 4738/2020: "Αν δεν υπογραφεί η σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών εντός δύο (2) μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα ως άκαρπη. […] Σε περίπτωση που τίθεται από αρμόδια υπηρεσία προθεσμία θεραπείας κατά την περ. δ’ της παρ. 2 του άρθρου 21, η ανωτέρω προθεσμία παρατείνεται για δεκαπέντε (15) εργάσιμες ημέρες".
Σύμφωνα με τις εκδοθείσες υπουργικές αποφάσεις, η πρόταση ρύθμισης, στη διμερή διαδικασία αναρτάται εντός προθεσμίας 55 ημερών από την οριστική υποβολή της αίτησης και, κατόπιν, ο οφειλέτης έχει προθεσμία πέντε ημερών για να αποδεχθεί ή να αποποιηθεί την πρόταση, δηλαδή η διαδικασία περατώνεται καταρχήν εντός 60 ημερών από την οριστικοποίηση της αίτησης.
Λίγο διαφοροποιημένη είναι η πολυμερής διαδικασία, όπου τίθεται προθεσμία δέκα ημερών στον οφειλέτη για την αποδοχή ή απόρριψη της πρότασης και δεκαπέντε ημερών στο Δημόσιο για τη διατύπωση τυχόν ενστάσεων.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, και δη όταν πρόκειται για αίτηση με συμμετέχοντες πιστωτές περισσότερους χρηματοδοτικούς φορείς, το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο. Αυτό γιατί συχνά οι χρηματοδοτικοί φορείς, υποβάλλουν αιτήματα θεραπείας στον εαυτό τους, εξασφαλίζοντας παράταση 15 ημερών για την ολοκλήρωσή τους. Τα αιτήματα αυτά έχουν συνήθως ως αντικείμενο την "Ορθή απεικόνιση των οφειλών", ήτοι τον έλεγχο από τον φορέα ότι έχουν δηλωθεί σωστά τα στοιχεία των οφειλών. Η διαδικασία αυτή προβλέπεται στο άρθρο 2 παρ. 2 της ΚΥΑ 67360 ΕΞ 2021/10.6.2021. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει ο οφειλέτης, μετά τη διόρθωση από πλευράς του πιστωτή, να επισκοπήσει την αίτηση με τη γενόμενη διόρθωση και να προχωρήσει εκ νέου σε οριστικοποίηση. Λόγω αυτής της διαδικασίας, λοιπόν, είναι πιθανό ο οφειλέτης να χρειαστεί να προβεί περισσότερες από μία φορές σε οριστικοποίηση της αίτησης.
11. Υπάρχει δυνατότητα αναστολής πέραν της αυτοδίκαιης αναστολής του άρθρου 18 του ν. 4738/2020;
Έχουν δημοσιευτεί αποφάσεις δικαστηρίων, με τις οποίες γίνονται δεκτές αιτήσεις αναστολής εκτέλεσης, επειδή, παρά την παρέλευση του προβλεπόμενου από τον νόμο χρονικού διαστήματος, δεν έχει υποβληθεί πρόταση ρύθμισης στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού. Έτσι, λ.χ., το Εφετείο Ιωαννίνων, με την υπ’ αριθμ. 157/2022 απόφασή του, ανέστειλε τη διενέργεια πλειστηριασμού για τον λόγο ότι ο αιτών οφειλέτης είχε υποβάλει την αίτησή του στον εξωδικαστικό μηχανισμό και, παρά την παρέλευση σχεδόν 3 μηνών, δεν είχε υποβληθεί πρόταση από τους πιστωτές, ούτε όμως είχε απορριφθεί η αίτησή του. Κατά την ως άνω απόφαση: "Η μη ολοκλήρωση δε της διαδικασίας, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για περάτωση της διαδικασίας αυτής, δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα των αιτούντων, αλλά σε αδυναμία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας να διαχειριστεί και να επεξεργαστεί το μεγάλο αριθμό των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί. Εξάλλου από την αίτηση που προσκομίζουν οι αιτούντες πιθανολογείται ότι αυτοί είναι επιλέξιμοι, ήτοι ότι μπορούν να υπαχθούν στην εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών τους σύμφωνα με τους όρους του ν. 4738/2020. Το αν θα επιτευχθεί εν τέλει η υπογραφή της σύμβασης αναδιάρθρωσης εξαρτάται από τις εκατέρωθεν προτάσεις τόσο των αιτούντων, όσο και της πιστώτριας. […] Επομένως συντρέχουν στο πρόσωπό τους οι προϋποθέσεις αναστολής της αναγκαστικής εκτέλεσης που επισπεύδεται σε βάρος τους από την καθ’ ης με την προαναφερόμενη έκθεση αναγκαστικής κατάσχεσης".
12. Πριν την οριστική υποβολή της αίτησης, μπορώ να έχω προσωρινή προστασία;
Όπως αναφέρθηκε, ο ν. 4738/2020 συνδέει την προσωρινή προστασία με την οριστική υποβολή της αίτησης. Υπάρχουν, ωστόσο, περιπτώσεις, όπου ο οφειλέτης έχει καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την ολοκλήρωση της διαδικασίας του εξωδικαστικού (έχει προχωρήσει στη μοναδικοποίηση των στοιχείων, έχει αναρτήσει τα αναγκαία έγγραφα κλπ), ωστόσο, είτε λόγω κάποιου τεχνικού σφάλματος της ηλεκτρονικής πλατφόρμας είτε λόγω μη αναγκαίας σύμπραξης κάποιου πιστωτή (λ.χ. δεν προχωράει χρηματοδοτικός φορέας στην ορθή αποτύπωση της αξίας των ακινήτων για τα οποία έχει εκπονήσει έκθεση εκτίμησης), δεν δύναται να υποβάλει οριστικά την αίτησή του. Στις περιπτώσεις αυτές, ο οφειλέτης δύναται να προσφύγει στο αρμόδιο δικαστήριο και να ζητήσει με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων την προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης μέχρι την άρση του σφάλματος και την οριστική υποβολή της αίτησης του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Πρόσφατα, χορηγήθηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών προσωρινή διαταγή μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας του εξωδικαστικού μηχανισμού του ν. 4738/2020 σε εταιρεία, η οποία, ενώ είχε δημιουργήσει την αίτησή της, δεν είχε κατορθώσει να την υποβάλει οριστικά, διότι χρηματοδοτικός φορέας δεν είχε προβεί στην ορθή αποτύπωση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας και των συνοφειλετών στην πλατφόρμα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει οριστική υποβολή της αίτησης.
13. Αν δεν αναρτήσω κάποιο αναγκαίο έγγραφο και οριστικοποιηθεί η υποβολή της αίτησης, μπορώ να το αναρτήσω σε επόμενο στάδιο;
Καταρχάς, σημειώνεται ότι, στο πλαίσιο της απλοποίησης της διαδικασίας υποβολής αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020, ήδη ο νομοθέτης κατήργησε πολλά από τα υποχρεωτικώς υποβαλλόμενα έγγραφα. Έτσι, πλέον, για τα νομικά πρόσωπα δεν απαιτείται η ανάρτηση δηλώσεων για καταβολή μερίσματος ή άλλη συναλλαγή με μετόχους ή εταίρους, για τυχόν μεταβίβαση ακινήτων εντός των τελευταίων πέντε (5) ετών από την υποβολή της αίτησης ή καταλόγου προσώπων που αμείβονται από τον οφειλέτη. Ακόμη και το επιχειρηματικό σχέδιο, που μέχρι πρόσφατα ήταν υποχρεωτικό για νομικά πρόσωπα με κύκλο εργασιών μεγαλύτερο από 2.500.000,00 ευρώ ή οφειλές μεγαλύτερες από 5.000.000,00 ευρώ, είναι πλέον προαιρετικό. Τα στοιχεία αυτά, υποβάλλονται πλέον, μόνον κατόπιν αιτήματος πιστωτή, μετά την οριστικοποίηση της αίτησης.
Τέλος, το πιστοποιητικό δικαστικής φερεγγυότητας δεν απαιτείται να αναρτάται με την υποβολή της αίτησης, αλλά μπορεί να προσκομιστεί εντός 3 μηνών από την οριστική υποβολή, εφόσον υποβληθεί σχετική υπεύθυνη δήλωση του οφειλέτη με περιεχόμενο αντίστοιχο του ως άνω πιστοποιητικού, καθώς και η υποβληθείσα αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο προς έκδοση του εν λόγω πιστοποιητικού.
Βάσει των ανωτέρω, έχει περιοριστεί σημαντικά ο αριθμός των εγγράφων που πρέπει να αναρτηθούν πριν την οριστική υποβολή της αίτησης, με το πλέον σημαντικό να παραμένει η εκτίμηση της αξίας τυχόν κινητών πραγμάτων εφόσον είναι μεγαλύτερη των 10.000 ευρώ. Το ποσό αυτό θα πρέπει να υπολογίζεται ανά κατηγορία κινητού λ.χ. "αποθέματα".
Στην περίπτωση αυτή, ακόμη και μετά την οριστική υποβολή της αίτησης, ο οφειλέτης θα πρέπει, κατόπιν υποβολής αιτήματος διόρθωσης από πιστωτή, να διορθώσει το σφάλμα και, μάλιστα, εντός της ασφυκτικής προθεσμίας των 5 ημερών. Αυτό πρακτικά σημαίνει τα εξής: Πρώτον, ο οφειλέτης, και μετά την οριστική υποβολή της αίτησης, θα πρέπει τακτικά να επισκοπεί τη δηλωθείσα διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και την πλατφόρμα, για τυχόν υποβληθέντα αιτήματα διόρθωσης. Δεύτερον, καλό είναι ο οφειλέτης να τηρεί εξαρχής κατά γράμμα τις προβλέψεις του νόμου, ώστε να μην κληθεί εκ των υστέρων να προχωρήσει σε διορθώσεις, και μάλιστα, εντός του τόσο στενού χρονικού διαστήματος.
14. Υπάρχει δυνατότητα αντιπρότασης του οφειλέτη στην πρόταση που θα προκύψει από την πλατφόρμα;
Όχι, δυνατότητα αντιπρότασης από πλευράς οφειλέτη δεν προβλέπεται. Η δυνατότητα υποβολής πρότασης και αντιπρότασης από τα μέρη προβλέπεται μόνον στη διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών, η οποία είναι, όμως, μία αμιγώς διμερής διαδικασία που αφορά μόνον σε πιστωτικά ιδρύματα και εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις. Στο πλαίσιο του εξωδικαστικού, η μόνη δυνατότητα του οφειλέτη είναι, εντός δέκα (10) ημερών από τη λήψη πρότασης, να υποβάλει αίτημα υποβολής σε διαμεσολάβηση, το οποίο, όμως, θα πρέπει να γίνει δεκτό από την πλειοψηφία των χρηματοδοτικών φορέων. Η διαμεσολάβηση διαρκεί 30 ημέρες, διεξάγεται κατά τις προβλέψεις του ν. 4640/2019 και μπορεί να οδηγήσει σε ένα εξατομικευμένο και προσωπικά προσαρμοσμένο πλάνο ρύθμισης και αποπληρωμής των οφειλών. Συνεπώς, εφόσον συναινέσει η αναγκαία πλειοψηφία των χρηματοδοτικών φορέων, μπορεί πράγματι να λάβει χώρα διαπραγμάτευση μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, μετά την υποβολή της πρότασης του υπολογιστικού εργαλείου.
Αντί επιλόγου
Η πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού αποτελεί σίγουρα ένα χρήσιμο εργαλείο για τη ρύθμιση οφειλών έναντι δημόσιων φορέων και τραπεζών. Ωστόσο, αφενός, λειτουργικές αστοχίες της πλατφόρμας αλλά η πολυπλοκότητα αυτής, αφετέρου, η απροθυμία κάποιων πιστωτών, έχουν ως αποτέλεσμα να μην έχει αποδώσει έως σήμερα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τα ζητήματα αυτά, όπως προέκυψε και από τη συζήτηση της 20ης. 10.2022 ενώπιον της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, φαίνεται ότι έχουν γίνει αντιληπτά και προς επίλυσή τους, ασκούνται πιέσεις στους χρηματοδοτικούς φορείς να υποστηρίξουν περισσότερο τις λύσεις μέσω της πλατφόρμας, αλλά και εξετάζονται τροποποιήσεις στη διαδικασία που θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των ρυθμίσεων μέσω του εξωδικαστικού. Σημαντική στο πλαίσιο αυτό είναι και η ανακοίνωση για τη λειτουργία στο μέλλον ψηφιακής πλατφόρμας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (my-egdixlive), για την επίλυση ζητημάτων οφειλετών που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό, αλλά και η ανακοινωθείσα μείωση των περιθωρίων επιτοκίων σε ρυθμίσεις με χρηματοδοτικούς φορείς.
Δείτε όλα τα άρθρα
του Δικαίου Αφερεγγυότητας - Εξυγίανσης