Legal Insight
Δεκέμβριος 2023
Ελεάννα Καρανικόλα, Δικηγόρος
Περίληψη: Σε προηγούμενο σημείωμα μας (βλ. εδώ), εξετάσαμε τις παραμέτρους της αλληλέγγυας ευθύνης των ιδίων των διοικούντων νομικά πρόσωπα για την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνουν κατ’ αρχήν, το νομικό πρόσωπο, αναλύοντας τις προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά για να επέλθει η ευθύνη του φυσικού προσώπου. Με το παρόν σημείωμα, θα προχωρήσουμε την ανάλυσή μας, παρουσιάζοντας τα ακριβή βήματα, τα οποία συνίσταται να ακολουθήσει ο εκάστοτε διοικητής ενός νομικού προσώπου, προκειμένου να απαλλαγεί από την αλληλέγγυα ευθύνη που φέρει, εξ αυτής του της ιδιότητας, για τα χρέη του νομικού προσώπου προς τη φορολογική διοίκηση.
1. Εισαγωγικά
Στο άρθρο 50 του ν. 4174/2013, δηλ. του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ.), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 34 του ν. 4646/2019, καθιερώνεται η αλληλέγγυα ευθύνη των φυσικών προσώπων που διοικούν νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες για φορολογικά χρέη των τελευταίων προς το Δημόσιο. Η εν λόγω ευθύνη είναι προσωπική και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο, δηλαδή, οι διοικούντες ευθύνονται με την ατομική τους περιουσία και, παράλληλα, υποχρεούνται να καταβάλουν ολόκληρο το οφειλόμενο ποσό προς το Δημόσιο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας μοχλός πίεσης προς τους διοικητές για την επιμελή εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους στο πλαίσιο της διοίκησης και διαχείρισης της εταιρείας.
Στο υποκειμενικό πεδίο της διάταξης υπάγονται τα πρόσωπα που είναι εκτελεστικοί πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων (ex officio ευθύνη), καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας. Περαιτέρω, στο αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής της διάταξης, υπάγονται οι οφειλές που αφορούν στην πληρωμή του φόρου εισοδήματος, του παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, του Φ.Π.Α. και του ΕΝ.Φ.Ι.Α., που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους, καθώς επίσης και οι τόκοι, τα πρόστιμα, οι προσαυξήσεις και οποιεσδήποτε διοικητικές χρηματικές κυρώσεις επιβάλλονται επ’ αυτών.
Ωστόσο, προκειμένου να στοιχειοθετηθεί η αλληλέγγυα ευθύνη των ανωτέρω προσώπων, θα πρέπει να συντρέξουν σωρευτικά και οι εξής προϋποθέσεις:
α) Τα διοικούντα πρόσωπα να είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες, είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου, είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής τους, είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής τους.
β) Οι οφειλές ή οι δόσεις αποπληρωμής τμηματικής καταβολής χρεών, να κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους, υπό κάποια εκ των ανωτέρω ιδιοτήτων με την επιφύλαξη των επόμενων εδαφίων. Αν οι οφειλές διαπιστώνονται μετά από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα κατά την έννοια της παρούσας παραγράφου νοούνται μόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις των περ. α’ και γ’ κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Σε περίπτωση που οι φορολογικές οφειλές της παρούσας παραγράφου έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει και τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις των περ. α` και γ` κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθηκε. Για τα ποσά των τόκων, των προσαυξήσεων, των προστίμων και των λοιπών χρηματικών κυρώσεων, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει τα πρόσωπα που είναι αλληλεγγύως υπεύθυνα για την κύρια οφειλή επί της οποίας υπολογίζονται και επιβάλλονται τα ποσά αυτά.
γ) Οι εν λόγω οφειλές να μην καταβλήθηκαν ή να μην αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων {για την αναλυτικότερη έκθεση των αναφυόμενων ζητημάτων επί των προϋποθέσεων γέννησης της αλληλέγγυας ευθύνης ανατρέξτε σε προηγούμενο σημείωμά μας (βλ. εδώ)}.
Τί γίνεται, όμως, στην περίπτωση κατά την οποία ο διοικητής της εταιρείας επιθυμεί να παραιτηθεί εκ της θέσης του στο νομικό πρόσωπο και πώς, τελικά, θα επηρεάσει αυτό την ευθύνη του προς τη φορολογική διοίκηση;
2. Παύση αλληλέγγυας ευθύνης του διοικητή της εταιρείας λόγω παραιτήσεως:
Όπως ήδη εκθέσαμε, η αλληλέγγυα ευθύνη του διοικητή της εταιρείας, δημιουργείται με την απόκτηση της ιδιότητας του αυτής, και διατηρείται καθόσον εξακολουθεί, κατά τον εκάστοτε κρίσιμο χρόνο, να διαχειρίζεται και να εκπροσωπεί νομίμως το νομικό πρόσωπο. Συνεπώς, δεδομένης της αλληλένδετης σχέσης εξάρτησης μεταξύ της ιδιότητας του διοικητή και της αλληλέγγυας ευθύνης που τον ακολουθεί, εφόσον αυτός παραιτηθεί από τα καθήκοντα του ή καθ’ οποιονδήποτε τρόπο παυθεί νομίμως από αυτά, επέρχεται άρση της ευθύνης του, για τις οφειλές που γεννήθηκαν μετά το χρονικό σημείο της παύσης των καθηκόντων του.
Ωστόσο, θα πρέπει να εξετασθεί εάν στη συγκεκριμένη περίπτωση, η άρση της αλληλέγγυας ευθύνης επέρχεται από το χρονικό σημείο της νόμιμης παραίτησής του ή εάν θα πρέπει να τηρηθούν πρώτα οι διατυπώσεις εμπορικής δημοσιότητας που απαιτούνται για την εκάστοτε εταιρική μορφή. Αναλυτικότερα, η πράξη παραίτησης του διοικούντος το νομικό πρόσωπο ορίζεται ότι πρέπει να δημοσιευτεί στον διαδικτυακό χώρο του Γ.Ε.ΜΗ., σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 12 παρ. 1 γ’ και 13 του ν. 4548/2018 για τις ανώνυμες εταιρείες και του άρθρου 63 του ν. 4072/2012 για τις ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι, η δημοσιότητα της πράξης παραίτησης, έχει βεβαιωτικό-δηλωτικό χαρακτήρα και όχι συστατικό, οπότε η μεταβολή αυτή στη διοίκηση της εταιρείας επιφέρει τα έννομα αποτελέσματα της από το χρονικό σημείο που λήφθηκε η απόφαση και όχι από την ημερομηνία δημοσίευσής της. Συνεπώς, σε περίπτωση που δεν τηρηθούν οι διατυπώσεις δημοσιότητας και η παραίτηση δεν δημοσιευθεί, διατηρείται στο ακέραιο η ισχύς της, ωστόσο, ως αποτέλεσμα, αυτή η επελθούσα μεταβολή δεν θα μπορεί να αντιταχθεί στους τρίτους, εκτός εάν αποδειχθεί ότι αυτοί τη γνώριζαν. Κρίσιμο εν προκειμένω ζήτημα αποτελεί, εάν το Δημόσιο εντάσσεται στην κατηγορία του «τρίτου» και, συνακόλουθα, εάν η παύση της αλληλέγγυας ευθύνης του διοικούντος το νομικό πρόσωπο, επέρχεται από τον χρόνο υποβολής της έγκυρης παραίτησής του ή από την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας της εν λόγω μεταβολής.
Νομολογιακά γινόταν δεκτό ότι, εφόσον δεν τηρηθεί ο τύπος της δημοσιότητας της παύσης, λόγω παραίτησης, οι διοικούντες νομικά πρόσωπα δεν δύνανται να επικαλεσθούν έναντι του Δημοσίου την παραίτησή τους από τη θέση της διοίκησης, εκτός αν αποδείξουν ότι το Ελληνικό Δημόσιο γνώριζε τη μεταβολή στη διοίκηση. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια, μερίδα της νομολογίας, τάχθηκε υπέρ της αντίθετης ερμηνείας, κρίνοντας ότι, εφόσον ο νόμιμος εκπρόσωπος και διαχειριστής του νομικού προσώπου έχει παραιτηθεί εγκύρως, δεν ευθύνεται για τους φόρους που γεννήθηκαν μετά την παραίτηση του, ακόμη και αν η πράξη παραίτησής του δεν έχει λάβει την απαιτούμενη δημοσιότητα, καθώς το Δημόσιο δεν μπορεί να θεωρηθεί «τρίτος» όταν ασκεί κυριαρχική διοίκηση με την επιβολή φόρων και μέτρων είσπραξης. Δεδομένης, λοιπόν της σπουδαιότητας του ζητήματος και εξαιτίας των αντίθετων δικαστικών αποφάσεων, το ζήτημα παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο πλαίσιο της υπ’ αριθμ. 1296/2019 απόφασης του ίδιου δικαστηρίου.
Το ανωτέρω ζήτημα, κρίθηκε, λοιπόν, από την Ολομέλεια του ΣτΕ με την υπ’ αριθμ. 1366/2021 απόφαση, η οποία διαλαμβάνει τα ακόλουθα: «[…] τα στοιχεία των ανωνύμων εταιρειών για τα οποία ο νόμος επιβάλλει διατυπώσεις δημοσιότητος καταχωρίζονται στο φορολογικό μητρώο όπως προκύπτουν από τις αντίστοιχες καταχωρίσεις και δημοσιεύσεις του εμπορικού μητρώου (του Μητρώου Ανωνύμων Εταιρειών, κατά τον κρίσιμο χρόνο, και ήδη του ΓΕΜΗ), τέτοια δε στοιχεία είναι και αυτά που αφορούν την ταυτότητα των νομίμων εκπροσώπων τους. Έτσι, για την διαγραφή από το φορολογικό μητρώο ανωνύμου εταιρείας (ή άλλης νομικής οντότητας τα στοιχεία της οποίας καταχωρίζονται στο μητρώο αυτό) προσώπου που έχει απολέσει την ιδιότητα του προέδρου διοικητικού συμβουλίου ή διευθύνοντος συμβούλου (και εν γένει της ιδιότητας του νομίμου εκπροσώπου της νομικής οντότητας) συνεπεία αποχωρήσεως, παύσεως, ή παραιτήσεως, πρέπει να έχουν τηρηθεί οι κατά τα ανωτέρω νόμιμες διατυπώσεις εμπορικής δημοσιότητας (καταχώριση στο μητρώο ανωνύμων εταιρειών και δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μετέπειτα Γ.Ε.Μ.Η.). Και τούτο διότι, ναι μεν, όπως έχει παγίως κριθεί, οι διατυπώσεις αυτές έχουν βεβαιωτικό – δηλωτικό και όχι συστατικό χαρακτήρα, με συνέπεια η μη τήρηση των διατυπώσεων αυτών να μην επιδρά καθ’ εαυτήν, στο κύρος της παραιτήσεως, η οποία, εφόσον αποδεικνύεται με νόμιμο τρόπο, είναι ισχυρή ανεξαρτήτως της δημοσιεύσεώς της, η εταιρεία όμως, όπως ρητά ορίζεται στην παρ. 13 του άρθρου 7β του ν. 2190/1920 δεν δύναται κατ’ αρχήν να αντιτάξει την επελθούσα μεταβολή στους τρίτους, εκτός εάν επικαλεσθεί και αποδείξει ότι την γνώριζαν. […] Στους τρίτους αυτούς περιλαμβάνεται και το Δημόσιο, δεδομένου ότι συγκεντρώνει όλα τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, στις δε έννομες σχέσεις του με την εταιρεία περιλαμβάνονται και αυτές που απορρέουν από την φορολογική νομοθεσία, μεταξύ άλλων και από τις διατάξεις περί φορολογικού μητρώου που έχουν παρατεθεί σε προηγούμενη σκέψη (καθώς και από τις διατάξεις που καθιερώνουν αλληλέγγυα ευθύνη των διοικούντων για την καταβολή εταιρικών οφειλών)».
Όπως καθίσταται εμφανές, με την ανωτέρω εξαιρετικά σημαντική απόφαση, έγινε δεκτό ότι, προκειμένου να παύσει η αλληλέγγυα ευθύνη του νομίμου εκπροσώπου, λόγω παραιτήσεως, πρέπει να τηρηθούν οι διατυπώσεις δημοσιότητας, ήτοι να δημοσιευτεί η πράξη παραίτησης στο Γ.Ε.ΜΗ. ή να δημοσιευτεί πράξη συγκρότησης νέου ΔΣ, εκ της οποίας θα προκύπτει η παύση των καθηκόντων του τέως διοικούντος του νομικού προσώπου. Ωστόσο, σε πρακτικό επίπεδο, η τήρηση των υποχρεώσεων μπορεί να αποδειχθεί τροχοπέδη, καθώς ενδέχεται το ΔΣ της εταιρείας να μην προβεί σε ανασυγκρότηση, άλλως να μη φροντίσει για τη δημοσίευση της πράξης παραίτησης, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει το φυσικό πρόσωπο να ευθύνεται για τα φορολογικά χρέη της εταιρείας, τα οποία δημιουργήθηκαν μετά την απομάκρυνση του από τη διαχείριση και εκπροσώπηση της ανώνυμης εταιρείας.
Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να αποδείξει ο παραιτηθείς διευθύνων ότι έχει επιδείξει τη «δέουσα επιμέλεια» για να προκαλέσει τις προβλεπόμενες από τον νόμο δημοσιεύσεις (ή έστω ότι ανυπαιτίως αγνοούσε τη μη δημοσίευση της παραίτησης. Επί αυτού, κρίθηκε στην υπ’ αριθμ. 1366/2021 της Ολομέλεις του ΣτΕ ότι: «Επομένως, ο νόμος δεν αποκλείει την κίνηση της διαδικασίας δημοσίευσης με επιμέλεια οποιουδήποτε ενδιαφερομένου, και ιδίως των διευθυνόντων την εταιρεία φυσικών προσώπων, στα οποία, άλλωστε, λόγω ακριβώς της ιδιότητάς τους αυτής, είναι γνωστή και ευχερής η τήρηση της οικείας νόμιμης διατύπωσης. […] τα τελευταία αυτά πρόσωπα βαρύνονται και εκείνα να επιδείξουν την δέουσα επιμέλεια και να προβούν τα ίδια στη, μνημονευόμενη στο άρθρο 7β παρ. 14 του ν. 2190/1920, γνωστοποίηση της παραιτήσεώς τους στην αρμόδια προς τούτο αρχή, προσκομίζοντας συγχρόνως τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι έχουν εγκύρως και σπουδαίως παραιτηθεί, προκειμένου να απαλλαγούν, για τον εφ’ εξής χρόνο από την έναντι των δανειστών (και του Δημοσίου) αλληλέγγυα εγγυητική ευθύνη τους. […] Απαιτείται, επί πλέον της παραιτήσεως, να αποδείξουν ότι έχουν επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια για να προκαλέσουν τις προβλεπόμενες από τον νόμο δημοσιεύσεις (ή έστω ότι ανυπαιτίως αγνοούσαν τη μη δημοσίευση της παραίτησης). Μόνο δε αν έχουν επιδείξει αυτή την επιμέλεια υποχρεούται η φορολογική αρχή ερευνήσει στην ουσία του το ζήτημα, στα πλαίσια άσκησης των ελεγκτικών της αρμοδιοτήτων, προκειμένου να αποφανθεί αν συντρέχει πράγματι έγκυρη παραίτηση του αιτούντος».
Σε όμοια κρίση, καταλήγει και η υπ’ αριθμ. 1504/2022 απόφαση του ΣτΕ (Β΄ Τμήμα Πενταμελές), στην οποία περιλαμβάνονται τα εξής: « Διότι όσα επικαλέσθηκε και προσκόμισε ο αιτών, προκύπτοντα από τα στοιχεία του φακέλου και αναφερόμενα κατά τ’ ανωτέρω, και στην ίδια την προσβαλλόμενη πράξη, πέραν του ότι ήταν πρόσφορα για την απόδειξη της ύπαρξης και του κύρους της, κατά την 2.2.2002, παραίτησής του, επιπλέον απεδείκνυαν κατ’ αρχήν ότι αυτός είχε επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια για να προκαλέσει τις προβλεπόμενες από τον νόμο δημοσιεύσεις της εν λόγω παραιτήσεως. Συνεπώς, υποχρεούτο η φορολογική αρχή να ερευνήσει στην ουσία του το ζήτημα, στα πλαίσια άσκησης των ελεγκτικών της αρμοδιοτήτων, προκειμένου να αποφανθεί αν συντρέχει πράγματι έγκυρη παραίτηση του αιτούντος και, σε καταφατική περίπτωση, να τον «διαγράψει» από τότε που παραιτήθηκε από το φορολογικό Μητρώο, υπό την έννοια της καταχώρισης σ’ αυτό της γενομένης διαπίστωσης».
Συμπερασματικά, προκειμένου να αποδεσμευτεί το ευθυνόμενο φυσικό πρόσωπο οφείλει, καταρχάς, να επιδώσει στο ΔΣ του νομικού προσώπου την νομότυπη παραίτησή του από τη θέση του ως Πρoέδρου, Διευθύνοντος Συμβούλου, Διευθυντή του Διοικητικού Συμβουλίου ή από οποιαδήποτε άλλη θέση κατέχει στη διοίκηση του νομικού προσώπου και επιφέρει την εν λόγω ευθύνη του και, εν συνεχεία, να φροντίσει για την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας της παραιτήσεώς του. Ιδίως, σε περίπτωση που το ΔΣ του νομικού προσώπου, είτε λόγω άρνησης είτε λόγω αμέλειας, δεν προβαίνει στις δέουσες ενέργειες, το παραιτηθέν φυσικό πρόσωπο (ή εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος του) οφείλει να έρθει σε επικοινωνία με την αρμόδια υπηρεσία του Γ.Ε.ΜΗ. και να εκκινήσει αυτοβούλως τη διαδικασία δημοσίευσης της παραίτησής του. Ειδικότερα, θα πρέπει να μεταβεί στην υπηρεσία του Γ.Ε.ΜΗ. και να καταθέσει τη δήλωση παραίτησής του, καθώς επίσης και την έκθεση επίδοσης της προς τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ. του νομικού προσώπου, αιτούμενος να δημοσιευτεί στον διαδικτυακό χώρο του Γ.Ε.ΜΗ η παραίτησή του. Επισημαίνεται ότι ο παραιτηθείς, δύναται να κοινοποιήσει την παραίτησή του από τη θέση που κατέχει στο νομικό πρόσωπο προς τα εναπομείναντα μέλη του ΔΣ ακόμη και με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εκ του οποίου πρέπει να προκύπτει ότι έλαβαν γνώση της παραίτησής του τα μέλη του Δ.Σ. της εταιρείας. Πρακτικά, η αρμόδια υπηρεσία του Γ.Ε.ΜΗ. λαμβάνει ως δεδομένο ότι ενημερώθηκαν προσηκόντως τα ανωτέρω αναφερόμενα πρόσωπα, εφόσον το μήνυμα με περιεχόμενο την παραίτησή του, απεστάλη στις εταιρικές διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου των μελών του ΔΣ της εταιρείας. Σε αυτή τη περίπτωση, ο παραιτηθείς οφείλει να προβεί και στις λοιπές ανωτέρω αναφερόμενες ενέργειες, ήτοι να υποβάλει σχετική αίτηση στο Γ.Ε.ΜΗ. με αίτημα τη δημοσίευση της παραίτησής του, προσκομίζοντας το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με το οποίο γνωστοποίησε αυτή του τη δήλωση στο ΔΣ του νομικού προσώπου. Επιπροσθέτως, προτείνεται επικουρικά, ως ασφαλιστική δικλείδα, να επιδοθεί η δήλωση παραίτησής του και στην αρμόδια Δ.Ο.Υ και Ε.Φ.Κ.Α., προκειμένου να λάβει γνώση το Δημόσιο και ο Ασφαλιστικός Φορέας της εν λόγω μεταβολής και, συνακόλουθα, της παύσης της αλληλέγγυας ευθύνης του πρώην νομίμου εκπροσώπου.
3. Η ανάληψη των καθηκόντων του νέου Δ.Σ. ως προϋπόθεση της παύσης της αλληλέγγυας ευθύνης:
Κατά την εφαρμογή του νόμου περί αλληλέγγυας ευθύνης, προέκυψε έντονος προβληματισμός, σχετικά με το εάν απαιτείται ως επιπλέον προϋπόθεση, ο διορισμός νέας διοίκησης, προκειμένου να επέλθει η παύση της ευθύνης του διοικητή της εταιρείας, ο οποίος έχει παραιτηθεί από τα καθήκοντα του. Η παλαιότερη πάγια νομολογιακή πρακτική έκανε δεκτό ότι, μόνο από τη συγκρότηση του νέου ΔΣ του νομικού προσώπου, παύει η ευθύνη του παραιτηθέντος νομίμου εκπροσώπου, καθώς έτσι αποφεύγεται ο κίνδυνος υπεκφυγής του τελευταίου από την ευθύνη του έναντι του Δημοσίου, σε κρίσιμες στιγμές για το νομικό πρόσωπο. Επιπλέον, κατά αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται να υπάρχει αδιαλείπτως τουλάχιστον ένα φυσικό πρόσωπο συνυπεύθυνο με το νομικό πρόσωπο για τα φορολογικά του χρέη.
Ωστόσο, με την υπ’ αριθμ. 1213/2019 απόφαση της Επταμελούς Σύνθεσης του Συμβουλίου της Επικρατείας, κρίθηκε ότι η παύση της αλληλέγγυας ευθύνης του νομίμου εκπροσώπου επέρχεται ανεξαρτήτως του χρονικού σημείου της ανάληψης των καθηκόντων της νέας διοίκησης, υιοθετώντας έτσι μια ερμηνεία συνεπέστερη με το γράμμα του νόμου. Ειδικότερα, ο διορισμός νέας διοίκησης, δεν ορίζεται ως προϋπόθεση της παύσης της αλληλέγγυας ευθύνης σε ρητή τυπική διάταξη νόμου, οπότε μία τέτοιου είδους επέκταση, αντιβαίνει στις αρχές της αναλογικότητας και της ασφάλειας δικαίου. Σε αντίθετη περίπτωση, το νομίμως παραιτηθέν φυσικό πρόσωπο, κινδυνεύει να ευθύνεται για φορολογικά χρέη, τα οποία προέκυψαν από πράξεις διαχείρισης, στις οποίες δεν είχε συμμετοχή, και δη για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, καθώς δεν μπορεί να προβλεφθεί ο χρόνος που θα μεσολαβήσει από την παραίτηση του έως τη συγκρότηση του νέου ΔΣ.
Το ανωτέρω ζήτημα παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία με την υπ’ αριθμόν 674/2021 απόφαση της, έκρινε ότι η ανάληψη των καθηκόντων της νέας διοίκησης, δεν αποτελεί προαπαιτούμενο της παύσης της αλληλέγγυας ευθύνης του φυσικού προσώπου, όπως προκύπτει από το εξής χωρίο: «Τούτων έπεται ότι τα ως άνω πρόσωπα εξακολουθούν μεν να ευθύνονται για τα γεννηθέντα προ του χρόνου της παραιτήσεώς τους χρέη της εταιρείας, δεν ευθύνονται, όμως, για χρέη τα οποία γεννήθηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο της νομίμως αποδεικνυομένης παραιτήσεώς τους (πρβλ. ΣτΕ 3936/1999 7μ.). Και τούτο ανεξαρτήτως, καταρχήν, του εάν έχει αναλάβει καθήκοντα νέα διοίκηση της εταιρείας, εφόσον τέτοια προϋπόθεση δεν προβλέπεται στις ως άνω εξαιρετικές διατάξεις του ν. 2238/1994, η αντίθετη δε εκδοχή θα συνεπαγόταν, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, την, κατά παράβαση των αρχών της ασφάλειας του δικαίου και της αναλογικότητας, επ’ αόριστον και για μη προβλέψιμο χρόνο παράταση της ευθύνης των εν λόγω προσώπων για χρέη της εταιρείας προερχόμενα από ενέργειες, επί των οποίων δεν μπορούσαν να ασκήσουν καμία επίδραση».
4. Αντί επιλόγου
Συμπερασματικά, η παύση της αλληλέγγυας ευθύνης του διοικούντος το νομικό πρόσωπο επέρχεται ως έννομη συνέπεια της έγκυρης παραίτησής του από την εκπροσώπηση και τη νόμιμη διαχείριση του νομικού προσώπου, εφόσον τηρηθούν οι διατυπώσεις δημοσιότητας, δηλαδή, από το χρονικό σημείο της δημοσίευσης της πράξης παραίτησης του στο Γ.Ε.ΜΗ. Εφόσον, λοιπόν, ο παραιτηθείς διοικητής έχει προβεί στη δημοσίευση της παραίτησής του, άλλως, εφόσον έχει ενεργήσει όλα τα καθ’ εαυτόν για να προκαλέσει τη δημοσίευση της παραίτησης του σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί εμπορικής δημοσιότητας, τότε, θεωρείται ότι έχει εκπληρώσει την υποχρέωση επίδειξης της «δέουσας επιμέλειας» προς τούτο και δεν φέρει καμία ευθύνη για τα γεννημένα μετά την παραίτησή του φορολογικά χρέη του νομικού προσώπου, χωρίς, μάλιστα, να ασκεί επιρροή το χρονικό σημείο του διορισμού της νέας διοίκησης του νομικού προσώπου. Τονίζεται, όμως, ότι παραμένει αμετάβλητη η αλληλέγγυα ευθύνη του με το νομικό πρόσωπο για εκείνα τα φορολογικά χρέη, τα οποία κατέστησαν ληξιπρόθεσμα κατά τη διάρκεια της θητείας του, υπό την προϋπόθεση ότι φέρει υπαιτιότητα για την μη καταβολή τους.
Δείτε όλα τα άρθρα
του Εμπορικού - Εταιρικού Δικαίου